Studiereis naar Tilburg

Van België naar Nederland…

Een studiereis naar Tilburg (Nederland) en of ik wil meegaan met de mensen van de Werkgroep Ervaringsdelen van Poco Loco. Een tiental ervaringsdeskundigen en drie hulpverleners, ik ben er één van, op een camping. Het lijkt me wel wat. De eerste lentezon en we vertrekken deze zondag in april vroeg genoeg zodat we in de chalets nog naar de aankomst van Parijs-Roubaix kunnen kijken. Ik maak in het busje alvast kennis met enkele van de ervaringsdeskundigen. Ze kijken uit naar de reis. Ingrid heeft een boek geschreven over haar psychose. Ze kijkt daar in terug naar haar vreemde belevingen omdat ze de betekenis ervan nog achteraf wil terugvinden. De belevingen zijn een breuk geweest met alles wat vooraf ging, tenminste zo leek het. Op het einde van het boek staat alles wat eerst zo onthutsend was in relatie tot wat voorafging in haar leven. Dimitri praat over films en literatuur. Het wordt een voor mij zeer aangenaam onderdeel van de gesprekken onderweg. Ik hoor van hem over films die ik niet kende. David zal meewerken aan de tentoonstelling die we in het dorp organiseren. We wisselen kennis uit over schilderen. En nee ik werkte nooit eerder met olieverf. Na twee dagen samen optrekken merken Mylene en ik dat we elkaar al kennen via facebook. Ze dacht door mijn enthousiaste berichtgeving over het werk dat ik een pas afgestudeerde jongeman was. Nooit gedacht een vijftiger achter de haar bekende naam te zien verschijnen. Eef is betaald medewerker van het cliëntenbureau en werkt samen met hulpverlener Jochen.

Er is zeker verwantschap tussen het Vlaamse cliëntenbureau en het Nederlandse team herstelondersteunende zorg bij het RIBW Brabant waar we op bezoek zijn. Een RIBW zijn Regionale Instellingen voor Beschermende Woonvormen. Instellingen die huisvesting en ondersteuning bieden aan psychosociaal kwetsbare mensen. We worden ontvangen door twee jonge vrijwilligers die met veel enthousiasme praten over hun werk. Zij maakten ooit de stap van cliënt naar vrijwilliger. Erg mooi is hun wachtlijstbegeleiding voor mensen die wachten op een plaats in beschermd wonen. Een vrijwilliger die ook bewoner is of bewoner is geweest vertelt en geeft info zodat een cliënt, toekomstige bewoner, een beter zicht krijgt op wat haar te wachten staat in een huis van beschermd wonen. Brenda Pieters (ervaringsdeskundig medewerker senior) en Evelien van Etten (teammanager) zijn de rode draad doorheen ons bezoek. Op de vraag wat er gebeurt als een ervaringsdeskundige weer wordt opgenomen antwoordt de projectleider dat ze elk lang werkverzuim van een werknemer op dezelfde manier bespreekt, of het nu een ervaringsdeskundige is of een hulpverlener: met veel respect. Ze noemt het re-integratie-gesprekken.

In mijn team op de rehabilitatie-afdeling, psychiatrie in Sleidinge (België), willen we ook starten met een ervaringsdeskundige. Evelien vindt het belangrijk dat het team zelf er echt klaar voor is en dat we best zouden starten met een contract dat zo maximaal mogelijk is wat betreft tijdsinvestering. We vragen ons ook best af hoever de toekomstige werknemer-ervaringsdeskundige al zit in zijn herstelproces. Aangezien het om een pilootproject gaat is het best iemand die tegen een stootje kan. Er is nog een groot verschil met Nederland: bij ons is een ervaringsdeskundige nog steeds een niet-betaalde werkkracht.

In de namiddag van de eerste dag gaan we op bezoek in beschermd wonen. Het vrij strikt dieet waar ik enkele weken geleden aan begon laat ik even voor wat het is als het enthousiasme waarmee de bewoners ons verwelkomen zich uit in het presenteren van heel veel soorten koekjes en snoep. Donald was speciaal voor ons naar de winkel geweest. De Nederlandse gastvrijheid gaat zeker ook op bij deze cliënten. Donald laat ons met trots zijn kamer zien en de computer waar mee hij in contact staat met de hele wereld. België doet hem denken aan Jacques Brel en Clouseau. En ja, hij is degene die de anderen in het huis helpt en ondersteunt en er voor zorgt dat het netjes blijft. Een andere medebewoner bokst en vindt het jammer dat het activiteitencentrum waar hij op bezoek gaat geen boksen meer zal aanbieden. Maar misschien is dit nu wel een kans om in een “gewone” boks club langs te gaan. Ook bij beschermd wonen wordt aan Kwartiermaken gedaan. Wat verderop laten bewoners ons de volkstuintjes zien waar ze werken. Tilburg lijkt zo gemoedelijk, rustig en stil.

De dag er op vertelt Brenda haar verhaal. Hoe ze vanaf haar twaalfde contact had met de hulpverlening, het geluk had dat ze haar diploma haalde en vervolgens zelf als hulpverlener ging werken. Ze zocht lange tijd gezocht naar de juiste hulp maar vond deze niet.

Tijdens haar werk bij de ribw Brabant viel ze voor langere tijd uit wegens psychische problemen. In die tijd kreeg ze goede behandeling van de ggz. In eerste instantie ging ze weer aan het werk als hulpverlener, maar ze merkte al snel dat deze rol niet meer bij haar paste en besloot om een opleiding tot ervaringsdeskundige te volgen om vervolgens deze functie te vervullen. Ze veranderde door deze nieuwe functie wel van team toen één van haar medewerk

ers bleef vragen naar haar diagnose en toen ze die vertelde als antwoord kreeg van de medewerker dat ze die symptomen inderdaad al vroeger had gezien bij haar. Voor deze medewerker was het vertrouwde en veilige “wij-zij”denken zo belangrijk dat Brenda nu bij de “zij” was ingedeeld. Voor Brenda was dit soort reacties de reden waarom ze dan van team veranderde. De Belgische ervaringsdeskundigen delen hun boosheid en verontwaardiging met Brenda over zo een botte reactie. Ze glimlacht en zal later zeggen dat we zo’n vriendelijke warme mensen zijn die geen onderscheid meer maken tussen hulpverleners en ervaringsdeskundigen. Ze weet niet meer wie wie is en heeft enkel onze naam onthouden. Brenda kan ook wel tegen een stootje, zoveel is duidelijk. Collin, een stoer uitziende hulpverlener, heeft dezelfde weg afgelegd. Hij voelde zich al heel vroeg meer betrokken bij de cliënten dan bij zijn collega’s. Ook hij kende een moeilijke periode, een burn-out. De projectleider vond dat bij zijn terugkomst dat hij beter de dubbele functie kon behouden en niet puur als ervaringsdeskundige aan de slag ging. Als “medewerker met ervaring” kon hij het team beter van binnen uit de weg wijzen. Vreemd genoeg had Collin het vooral moeilijk

met een overkill aan positiviteit op zijn overstap naar deze dubbele functie. Hij sprak op een trotse en sterke manier over zijn nieuwe functie bij zijn collega’s en dit gaf hem veel respect terug. We horen het vaker tijdens deze twee dagen. Getuig met overtuiging en kracht over je ervaringsdeskundigheid en dan krijg je vaak mooie reacties terug. Blijf weg van zelfstigmatisering.

’s Avonds eten we bij “Waanzinnig”. Het restaurant is ontstaan uit een innovatieve samenwerking tussen GGZ Breburg, RIBW Brabant en SMO Traverse. Een restaurant waar creativiteit en medemenselijkheid voorop staan. Een werk- en leerplek waar deelnemers ervaring op kunnen doen in een veilige werkomgeving en worden klaargesto

omd om door te stormen tot de reguliere arbeidsmarkt. Evelien en Brenda komen ook langs. Het wordt pas helemaal een lachende vriendenclub als David onze Nederlanders Westvlaams wil aanleren.

Een bezoek aan de Werkplaats is zeer interessant omwille van het concept. Hier doen mensen met een psychische kwetsbaarheid werkervaring op in een gebouw van het RIBW maar onder de leiding van heuse ondernemers die het maatschappelijk werk een warm hart toedragen. De begeleiders dragen zorg voor het sociale aspect, voor het omgaan met werkdruk… Er worden originele tafels in hout gemaakt, auto’s hersteld en met metaal gewerkt.

De ontspannende gesprekken tussendoor zijn minstens even belangrijk tijdens deze reis: de barbecues, het lezen in de zon, het samen komen in de verschillende chalets en het heerlijk gemoedelijke gesnurk van mijn buren, chaletbewoners. Het op de autoradio luisteren naar de schlagers op radio Puur.nl en het luid meezingen. Het ’s avonds laat onderweg de wagen aan de kant zetten en uitstappen om een polonaise rond de wagen te dansen om dan weer gewoon verder te rijden. Vrienden zijn we geworden. Het is een vakje dat ons het meest genegen is. Samen lekker eten, samen op stap gaan en het overstijgen van alles wat ons verschillend maakt dat is wat deze reis kenmerkt maar dat is ook kenmerkend voor de manier waarop we in het leven staan.

Zullen we nog even een aantal vakjes overlopen waarin we tijdens deze reis hebben gepast naargelang de verschillende sociale situaties: busreizigers, chaletbewoners, wielerwedstrijdkijkers, barbecuevoorbereiders, studenten, leraars, tentoonstelling voorbereiders, petanquers, Nederlanders, Belgen, Westvlaamse dialectsprekers, ervaringsdeskundigen, polonaisedansers, bezoekers aan café ’t Centrum, hulpverleners, PocoLoco-fans, mannen, vrouwen, koffiezetters, groentensnijders, ochtendlopers, langslapers, wijndrinkers, bierdrinkers, medewerkers met ervaring, coladrinkers, bewoners van Tilburg, bewoners van Den Bosch, bewoners van Gent, en waar we vooral naar uitkijken: toekomstige stagelopers als uitwisseling tussen ons Vlaamse en hun Nederlandse project. Tot ergens in oktober, vrienden…

Peter Dierinck